D vitamini, bağırsaklardan kalsiyum ve fosforun emilimini arttırdığı için raşitizmin en önemli nedeni D vitamini eksikliğidir. Raşitizm, her yaşta görülebilmekle beraber en sık 3-36 ay arası görülmektedir.
RAŞİTİZM VE D VİTAMİNİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
D vitamini eksikliği ülkemizde en sık görülen vitamin eksikliğidir. Türkiye’de raşitizm görülme sıklığı %5-6 arasındadır ama bazı güneşe maruz kalmanın azaldığı bölgelerde bu oran artmaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nın başlattığı raşitizm önleme programı sonucu bu oran %1’in altına düştüğü bildirilmektedir.
D vitamini eksikliği; yeterli güneş ışığı alamamak, D vitamini ve kalsiyumdan zengin besinler alamamak, besinlerden alınan D vitamininin emilim bozukluğuna neden olan bağırsak hastalıkları, D vitamininin aktifleşmesine engel olan karaciğer ya da böbrek yetersizliği gibi sebeplerden ortaya çıkabilir.
Çoğu besinden alınan D vitamini eğer besinler özel olarak D vitamininden zenginleştirilmemişse D vitamini miktarı çok azdır ve günlük ihtiyacı karşılamaya yetmez. D vitamininden zengin besinler balık yağı, yumurta sarısı, somon ve uskumru gibi yağlı balıklardır.
Bebeklerin vücudunun haftada 2 saat güneş görmesi D vitamini sentezi için yeterlidir. Bir çocuğun raşitizm riski; koyu ten, annede hamilelik sırasında görülen D vitamini eksikliği, az güneş alan coğrafi bölgede yaşaması, erken doğum, ilaçlar, sadece emzirme ile artmaktadır.
RAŞİTİZM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Raşitizmin belirtileri yaş gruplarına göre değişkenlik göstermekle birlikte; kas güçsüzlüğü ve krampları, kafatasının gövdeye göre büyük olması, dişlerin kolay çürümesi, aralıklı ve geç çıkan dişler, dişte apseler, kemiklerde kırılma, el ve ayak bileklerinde kalınlık, çarpık ya da eğri bacaklar, göğüs kemiğinin çıkıntılı olması ve büyüme bozukluğu ve boy kısalığıdır.
RAŞİTİZM TANISI NASIL KONUR?
Çocuk raşitizm belirtileri gösteriyorsa ve tedavi edilmezse kısa bir boya sahip olacaktır ve vücudunda ciddi iskelet bozuklukları meydana gelecektir. Bunun için doktorun kesin tanı koyması çok önemlidir.
Tanısı için çoğunlukla muayene yeterlidir. Muayenede doktor çocuğun kemiklerine hafifçe bastırarak anormallikleri kontrol eder. Özellikle; yumuşak kafatası, bıngıldak denen yumuşak noktaların kapanmasında gecikme, bacaklarda abartılı şekilde büküklük, göğüs kemiklerinde yassılaşma, daha büyük ve kalın el bilekleri doktorun dikkat ettiği bulgulardır. Kesin tanı için kan, idrar testlerine ve kemik röntgenine bakılır. Kanda kalsiyum, fosfor ve ALP (alkalenfosfataz - karaciğerde bulunan bir enzim) düzeylerinin tespitiyle konur. Kemik röntgeninde kemik yoğunluğunda azalma gösterilir.
RAŞİTİZM TEDAVİSİ NASILDIR?
Tedavisi ise oldukça kolaydır. Tedavi asıl yüksek dozda D vitamini verilmesinden ibarettir. Bu sayede D vitamini eksikliği giderilip, depolar doldurulur. Aynı zaman eksik kalan kalsiyum ve fosfatın da takviyesi yapılır. Bu tedavi genellikle ağız yoluyla yapılır ve bazı durumlarda kas içine enjeksiyon yapılır.
Fizik tedavi uygulamaları raşitizm için tedavi edici değildir ancak hayat kalitesini arttırmada çok önemli bir yere sahiptir. Raşitizmin ilerleyen evrelerinde ortaya çıkan artritte fizik tedavi yöntemleri sıkça kullanılır. Bu durumdaki hastaların yapmaması gereken şey egzersizi hayatlarından çıkarmaktır. Vücut ağırlığını kaldırmayacak şekilde yapılan yürüyüş, bacak kemiklerini güçlendirmek için yapılan egzersizler fizik tedavi uzmanları tarafından önerilmektedir. Aynı zamanda fizik tedavi uzmanları sıkça belden direkt eğilmek yerine dizleri kırarak yere eğilmeyi önermektedir. Doğru yatış pozisyonu konusunda hasta kişiler aynı şekilde bir fizik tedavi uzmanı tarafından mutlaka bilgilendirilmelidir. Bu gibi önlemler alınarak kişilerin aşırı kırılgan olan kemikleri koruma altına alınmaya çalışılır ve çeşitli kazaların önüne geçilmiş olur.
