İTÜ Raylı Sistemler Mühendisliği Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Turan Söylemez, Covid-19 salgını nedeniyle raylı sistemlerdeki yolcu taşıma kapasitesinin yüzde 20’ler seviyesine düştüğünü belirterek, “Şayet 1.5 metre sosyal mesafe kuralı normal zamanlarda da uygulanmaya devam ederse, raylı sistemler de ancak yüzde 20 kapasite ile hizmet verebilecek. Sosyal mesafe kuralında bir yolcu, yaklaşık iki metrekarelik bir alanı kaplıyor. Bu da sistemin tasarım kapasitesinin 10 kat altında yolcu taşınması anlamına geliyor” dedi.
Milliyet’in haberine göre mevcut şartların normalleşme zamanında devam etmesi durumunda işletmelerin ekonomik hayatlarını devam ettiremeyeceğinin altını çizen Prof. Dr. Söylemez, “Toplu ulaşım bir seçenek değil bir zorunluluk. Covid-19 döneminde hava kirliliği ve PM oranları ülke genelinde yüzde 32 oranında azaldı. Normale dönüş ile birlikte özel araç kullanımının hızlı bir şekilde artması ve hava kirliliğinin eskiye oranla daha kötü seviyelere gelme ihtimali var. Wuhan’da özel araç kullanım seviyesi salgın öncesi dönem ile aynı seviyeye yaklaşırken, toplum ulaşım kullanım oranı ise yüzde 70 seviyesine gelmiş durumda” diye konuştu.
‘Güne yayılmalı’
Yeni raylı sistem hatları inşa etmenin kısa vadede mümkün olmadığını belirten Söylemez, “Kısa vadede yeni araç almak mümkün değil. Sistem ancak 90 saniye tren sıklığına göre yapılmış. Ancak, ileride gelişen teknoloji ile raylı sistem araçları çok daha sık aralıklar ile hareket ettirilebilir. Kısa vadede kara yollarında metrobüs veya lastik tekerlekli metro uygulamalarının artırılması, özel otobüs şeritlerinin kullanılması kaçınılmaz görünüyor. Temassız bilet satın alma daha çok teşvik edilmeli. Artık sağlık sistemi ile ulaşım sistemi birbirine entegre olmalı. Yeni dönemde evden çalışma mümkün olduğunca devam ettirilerek gerekli olmadıkça evlerden çıkılmamalı. Tepe saatler gün boyuna yayılmalı. Bisiklet ve elektrikli bisiklet kullanımı da teşvik edilmeli” dedi.
Azalma % 88 seviyesinde
Doç. Dr. Halit Özen (Yıldız Teknik Üniversitesi Ulaştırma Ana Bilim Dalı): “Ekim ayında günde ortalama 7 milyon 600 bin kişi toplu taşıma kullanırken, bu oran Nisan ayında 927 bine geriledi. Toplam azalma yüzde 88 seviyesinde. Covid-19 döneminde zirve saat dağlımının sabaha kaydığını görüyoruz. Deniz ulaşımındaki yolcu kaybı yüzde 93, raylı sistemlerde yüzde 90 seviyesinde. Sokağa çıkma yasağını olduğu günlerde toplu ulaşımı kullananların sayısı sadece 60 bin. Sedan araçlarda ortalama ön ve arka koltuk arası yolculuk mesafesi 86 santim. Yan yana oturanlardaki mesafe ise 70 santim. Normalleşme sürecinde bu mesafeler baz alınmalı.”
2019’un taşıma karnesi
İstanbul’da 2019’da normal yolcu rakamları baz alındığında normalleşme döneminde bu sayılara ulaşılması sosyal mesafenin ortadan kalkması anlamına geliyor. İşte 2019’un toplu taşıma karnesi şöyle:
“İstanbul’da geçen yıl 704 milyon 479 bin 482 kişi metro ile yolculuk yaptı. Her gün ortalama 1 milyon 654 bin 777 kişi metro ve hafif metroyu kullandı. Marmaray’ı kullananların sayısı 430 bin oldu. İETT otobüsleri ve metrobüslerde günde ortalama 2 milyon 59 bin kişi, özel halk otobüslerinde 1 milyon 607 bin 036, Otobüs A.Ş’de ise 860 bin kişi taşındı. Minibüs kullananların sayısı 2 milyon 911 bin, taksi ve dolmuşa binenlerin sayısı da 1 milyon 403 bin kişi olurken, her gün servislerle 2 milyon 867 bin 502 kişi seyahat etti. İDO’da taşınan yolcu sayısı 163 bin 434, şehir hatlarındaki sayı ise 231 bin 444 oldu. Tekne ve motorla seyahat edenler ise yaklaşık 249 bin kişi olarak kayıtlara geçti.”
